Ministarstvo Finansija je objavilo nacrte izmena i dopuna sledećih poreskih zakona:

• Zakon o porezu na dohodak građana
• Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje
• Zakona o porezu na dodatu vrednost
• Zakona o fiskalizaciji
• Zakona o porezima na imovinu
• Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji

Napominjemo da su izmene i dopune pomenutih poreskih zakona i dalje u postupku javne rasprave i Ministarstvo Finansija poziva zainteresovana lica da dostave eventualne sugestije i primedbe.

Izmene i dopune po pojedinačnim zakonima su date u sledećim redovima.

Zakon o porezu na dodatu vrednost:

Promet električne energije u skladu sa pravilima evropskih asocijacija operatora prenosnih sistema

Prema trenutno važećoj verziji Zakona, promet električne energije nastaje danom očitavanja, odnosno na drugi način utvrđivanja stanja, električne energije, čija se isporuka vrši preko prenosne, transportne i distributivne mreže u cilju obračuna isporuke.

Međutim, predviđa se izuzetak od pomenutog pravila: kod prometa električne energije na koji se primenjuju pravila relevantnih evropskih asocijacija operatora prenosnih sistema u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika, promet električne energije će nastajati danom izdavanja računa.

Kada je u pitanju vreme prometa usluga vezanih za promet elektirčne energije odredba prema kojoj usluga preuzimanja električne energije u energetski sistem, na koju se primenjuju pravila relevantnih evropskih asocijacija operatora prenosnih sistema, smatra se pruženom danom izdavanja računa.

Utvrđivanje poreske osnovice kod prometa dobara i usluga

Izmenama i dopunama se predviđa dodavanje novih članova vezanih za promet dobara u zamenu za višenamenske vaučere i između povezanih lica.

Prema novom članu, osnovica za promet dobara, odnosno usluga u zamenu za višenamenski vrednosni vaučer je naknada plaćena za višenamenski vrednosni vaučer, a ako nema informacija o toj naknadi, osnovica je novčana vrednost navedena na samom višenamenskom vrednosnom vaučeru ili u povezanoj dokumentaciji, bez PDV koji se odnosi na isporučena dobra, odnosno pružene usluge.

Kod prometa dobara, odnosno usluga između lica koja se smatraju povezanim licima, uz naknadu koja je niža od tržišne vrednosti, kod kojeg sticalac nema pravo na odbitak prethodnog poreza u potpunosti, osnovicom se smatra tržišna vrednost tih dobara, odnosno usluga, bez PDV.

Uslovi za odbitak prethodnog poreza

Pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa članom 28, stav 2 Zakona obveznik će moći da ostvari ukoliko poseduje elektronsku fakturu koja je prihvaćena, odnosno za koju se smatra da je prihvaćena u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronsko fakturisanje.

Ako je prethodno pomenuta elektronska faktura prihvaćena najkasnije do isteka roka za predaju poreske prijave za poreski period u kojem je nastala poreska obaveza u skladu sa ovim zakonom, obveznik može da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza najranije za poreski period u kojem je poreska obaveza nastala, nezavisno od toga da li je elektronska faktura izdata na dan nastanka poreske obaveze ili posle tog dana.

Refundacija PDV-a na kupovinu prvog stana

Refundaciju PDV-a na kupovinu prvog stana neće više imati lica koja su od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiču prvi stan imala  stan u zajedničkoj (pored svojine i susvojine) svojini na teritoriji Republike.

Poreska osnovica kao tržišna vrednost za nenovčane naknade

Prema važećim propisima, ako se naknada ili deo naknade ne ostvaruju u novcu, već u obliku prometa dobara i usluga, osnovicom se smatra tržišna vrednost tih dobara i usluga na dan njihove isporuke u koju nije uključen PDV. Takođe, kod prometa dobara ili usluga, koje čine ulog u privredno društvo, osnovicom se smatra tržišna vrednost tih dobara i usluga na dan njihove isporuke u koju nije uključen PDV.

Promene propisa preciziraju način na koji se utvrđuje poreska osnovica kod prometa dobara i usluga u gore pomenutim slučajevima. Najznačajnija promena je definisanje poreske osnovice kada nije moguće utvrditi tržišnu vrednost istog ili sličnog dobra.

Zakon o fiskalizaciji:

Predviđeno je ukidanje obaveze uvođenja fiskalne kase prilikom prodaje osnovnih sredstava (materijalnih pokretnih stvari) od strane pravnih lica fizičkim licima.

Predviđenim promenama, prometom na malo neće se smatrati promet izvršen izvan maloprodajnog objekta, ako je korisnik isporučenih dobara i pruženih usluga, odnosno dobara i usluga koje će biti isporučene ili pružene u slučaju primljenih avansa, pravno lice, odnosno obveznik poreza na prihode od samostalne delatnosti u smislu zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana.

Precizirano je i da će se maloprodajnim objektom smatrati sedište obveznika fiskalizacije koji vrši promet na malo preko interneta putem daljinske trgovine.

Zakon o porezima na imovinu:

Utvrđivanje poreske osnovice kada se zemljište ne evidentira odvojeno od objekta

Dodaje se objašnjenje da kad obveznik koji vodi poslovne knjige u poslovnim knjigama nije evidentirao zemljište na kome se, odnosno pod kojim se, nalazi objekat evidentiran u njegovim poslovnim knjigama, za svrhu oporezivanja porezom na imovinu to zemljište se smatra evidentiranim u poslovnim knjigama.

U novim izmenama je dato detaljno objašnjenje načina utvrđivanja cena zemljišta kada jedinice lokalne samouprave nisu objavile cene.

Utvrđivanje poreza na imovinu kada se vrši dogradnja objekta

Za izgrađeni objekat nad kojim je, odnosno uz koji je, izvršena dogradnja tako da dograđeni deo nije posebni deo tog objekta, umanjenje vrednosti za amortizaciju vrši se po stopi:

• po kojoj bi se vrednost objekta umanjivala da nije dograđen – kad je korisna površina dela objekta pre dogradnje veća od korisne površine dograđenog dela
• po kojoj bi se umanjivala vrednost dograđenog dela da je posebni deo tog objekta – kad je korisna površina dela objekta pre dogradnje manja ili jednaka u odnosu na korisnu površinu dograđenog dela

Rekonstrukcijom, odnosno dogradnjom objekta, smatra se rekonstrukcija, odnosno dogradnja, u skladu sa zakonom kojim se uređuju planiranje i izgradnja.

Izmene kod poreza na nasleđe i poklon i poreza na prenos apsolutnih prava

Pod porez na nasleđe i poklon potpadaće  pravo trajnog korišćenja parking mesta u otvorenom stambenom bloku ili stambenom kompleksu.

Pod porez na prenos apsolutnih prava potpadaće prenos uz naknadu prava trajnog korišćenja parking mesta u otvorenom stambenom bloku ili stambenom kompleksu.

Početak primene izmenjenih odredbi

Porez na imovinu utvrđivaće se i plaćati u skladu sa ovim zakonom počev za 2023. godinu.

Porez na nasleđe i poklon, odnosno porez na prenos apsolutnih prava, za čije utvrđivanje je postupak započet po propisima koji su važili do početka primene ovog zakona, utvrdiće se primenom zakona koji je bio na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Počev od 1. januara 2024. godine, jedinice lokalne samouprave u celosti će vršiti aktivnosti utvrđivanja, naplate i kontrolisanja poreza na nasleđe i poklon i porez na prenos apsolutnih prava i smatraju se poreskim organom.

Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji:

Uvođenje novog instituta branioca po službenoj dužnosti

Uvodi se institut branioca po službenoj dužnosti u predistražnom postupku pred Poreskom policijom. Naime,            Poreska uprava – Poreska policija u predistražnom postupku, osumnjičenom koji nije obezbedio branioca, postavlja branioca po službenoj dužnosti prilikom saslušanja zbog postojanja osnova sumnje da je učinio poresko krivično delo za koje je propisana kazna zatvora od osam godina ili teža kazna, u skladu sa zakonikom kojim je uređen krivični postupak.

Kaznene mere za nedozvoljeni promet opreme za fiskalizaciju i računovodstvenih i drugih softvera

Uvode se članovi koji se će se odnositi na kaznene odredbe za nedozvoljeni promet opreme za fiskalizaciju i za nedozvoljeni promet računovodstvenih i drugih softvera.

Ko suprotno propisima kojima se uređuje fiskalizacija neovlašćeno proizvodi, prerađuje, prodaje ili ko nabavlja radi prodaje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi način neovlašćeno stavlja u promet elektronske uređaje, opremu i softver koji nisu evidentirani u registru proizvođača elektronskih fiskalnih uređaja, a koji služe za izbegavanje evidentiranja prometa na malo na način uređen propisima kojima se uređuje fiskalizacija, kazniće se zatvorom od jedne do pet godina. Za pomenuto krivično delo odgovornom licu u pravnom licu i preduzetniku izriče se i mera bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti u trajanju od jedne do pet godina.

Ko suprotno propisima neovlašćeno proizvodi, prerađuje, prodaje ili ko nabavlja radi prodaje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi način neovlašćeno stavlja u promet računovodstvene i druge softvere koji služe za izbegavanje evidentiranja prometa, odnosno izbegavanje plaćanja poreza, kazniće se zatvorom od jedne do pet godina. Za pomenuto krivično delo odgovornom licu u pravnom licu i preduzetniku izriče se i mera bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti u trajanju od jedne do pet godina.

Uvođenje novih kaznenih mera za lica koja ponove poreske prekršaje

Takođe, predviđene su izmene člana 177, koji se odnosi na nepodnošenje i neblagovremeno podnošenje poreske prijave, neobračunavanje, neplaćanje i neblagovremeno plaćanje poreza. Ako odgovorno lice u poreskom obvezniku – pravnom licu u roku od dve godine od dana pravosnažnosti osuđujuće presude za prekršaj učini isti prekršaj iz ovog člana, može mu se, uz novčanu kaznu, izreći i zaštitna mera zabrane vršenja poziva, odnosno dužnosti u trajanju od šest meseci do tri godine.

Zakon o porezu na dohodak građana:

Godišnji porez na dohodak građana

Predviđena je promena načina podnošenja godišnjeg poreza na dohodak građana, koji će se ubuduće plaćati samooporezivanjem, umesto po rešenju nadležnog poreskog organa.

Godišnje prijave za dohodak građana će se podnositi isključivo u elektronskom obliku.

Na osnovu podataka iz službenih evidencija poreski organ unosi podatke i postavlja  prijavu na portal Poreske uprave najkasnije do 1. aprila godine koja sledi godini za koju se utvrđuje godišnji porez na dohodak građana.

Poreski obveznik je u obavezi da izvrši izmenu, odnosno dopunu poreske prijave, u delu u kome nisu iskazani tačni i odgovarajući podaci i nakon toga podnese poresku prijavu u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave.

Ukoliko poreski obveznik u roku (do 15. maja naredne godine za prethodnu) ne podnese poresku prijavu, Poreska uprava podnosi poresku prijavu za to lice.

Prihodi od autorskih i srodnih prava

Oporezivi prihod od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, izuzev tih prihoda koje ostvaruje obveznik koji ima status samostalnog umetnika u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast kulture, činiće bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove u dinarskom iznosu:

• u visini od 96.000 RSD, ili
• u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu

Prvo usklađivanje normiranih troškova u dinarskom iznosu od 57.900 RSD i 96.000 RSD godišnjim indeksom potrošačkih cena vršiće se u 2024. godini.

Stopa poreza na prihode od ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, za koje se normirani troškovi priznaju u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu iznosiće 10%.

Povećanje neoporezivog iznosa zarade

Mesečno umanjenje osnovice za zaradu je povećano sa 19.300 RSD na 21.712 RSD.

Prvo usklađivanje neoporezivog iznosa zarade od 21.712 dinara godišnjim indeksom potrošačkih cena vršiće se u 2024. godini.

Uslovi za novonastanjenog obveznika (član 15v)

Uslovi za novonastanjenog obveznika iz člana 15v više se neće morati kumulativno ispunjavati, već će biti dovoljno da je ispunjen jedan od dva uslova:

• u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, nije pretežno boravio na teritoriji Republike, ili
• u momentu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem ima manje od 40 godina života, a koji je u periodu od 12 meseci koji prethode zaključenju ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem pretežno boravio van teritorije Republike radi daljeg školovanja, odnosno stručnog usavršavanja

Povraćaj dela poreza na zaradu za novozaposlena lica – produžetak na 2023. godinu

Poslodavac – pravno lice, preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zaposli novo lice imaće pravo na povraćaj dela plaćenog poreza na zaradu za novozaposleno lice, isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

Poslodavac – pravno lice koje se, u smislu zakona kojim se uređuje računovodstvo, razvrstava u mikro i mala pravna lica, kao i preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zasnuje radni odnos sa najmanje dva nova lica, imaće pravo na povraćaj 75% plaćenog poreza na zaradu za novozaposleno lice, isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

Prijava za isplatu lične zarade

Lica koja se ne registruju kod organizacije koja vodi registar privrednih subjekata, obaveštenje o opredeljenju da vrše isplatu lične zarade podnose u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave, u roku od pet dana od dana registracije u Poreskoj upravi, odnosno dana dodele PIB-a najkasnije do 31. decembra tekuće godine.

Zahtevi za paušalno oporezivanje

Predviđenim izmenama, zahtev za paušalno oporezivanje će moći da se podnese:

• do 31. oktobra tekuće godine za narednu godinu
• u roku od 15 dana od dana prijema akta nadležnog poreskog organa kojim se potvrđuje brisanje iz evidencije za porez na dodatu vrednost, a najkasnije do 31. decembra tekuće godine za narednu godinu

Izuzetno, lica koja se ne registruju kod organizacije koja vodi registar privrednih subjekata, zahtev za paušalno oporezivanje podnose u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave, u roku od pet dana od dana registracije u poreskoj upravi, odnosno dana dodele PIB a najkasnije do 31. decembra tekuće godine.

Prihodi po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem

Oporezivi prihod koje fizičko lice ostvari po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koji se porez plaća samooporezivanjem, činiće bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove u dinarskom iznosu:

• u visini od 96.000 RSD, ili
• u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu

Prvo usklađivanje normiranih troškova u dinarskom iznosu od 57.900 RSD i 96.000 RSD godišnjim indeksom potrošačkih cena vršiće se u 2024. godini.

Ukoliko se normirani troškovi priznaju u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu, poreska stopa će iznositi 10%.

Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje

Doprinosi za prihode za koje se porez plaća samooporezivanjem

Ukoliko se poreski obveznik opredeli za model gde oporeziv prihod čini bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu osnovica doprinosa se utvrđuje na sledeći način:

• Osnovica doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za kvartal: najmanje trostruki iznos najniže mesečne osnovice doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje,
• Osnovica doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje za kvartal: najmanje trostruki iznos osnovice doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje lica

Ukoliko su navedene osnovice niže od oporezivog prihoda, osnovica je oporezivi prihod.

Smanjenje stopa doprinosa

• Jedinstvena stopa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje: na 24%
• Stopa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje kada se plaća iz osnovice i na osnovicu na teret poslodavca: smanjena sa 11% na 10%

Povraćaj dela doprinosa – produžetak na 2023. godinu

Poslodavac – pravno lice, preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zaposli novo lice ima pravo na povraćaj dela plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade za novozaposleno lice, isplaćene zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

Poslodavac – pravno lice koje se u smislu zakona kojim se uređuje računovodstvo razvrstava u mikro i mala pravna lica, kao i preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zasnuje radni odnos sa najmanje dva nova lica, ima pravo na povraćaj 75% plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade za novozaposleno lice, isplaćene zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.