Poreski podsticaji i olakšice u Srbiji sa aspekta poreza na dobit pravnih lica

Poreski podsticaji i olakšice u Srbiji sa aspekta poreza na dobit pravnih lica

U prethodnom tekstu smo obradili poreske olakšice i poreske podsticaje koje poreski obveznici mogu koristiti sa aspekta poreza na dohodak građana. Tema ovog teksta će biti poreski podsticaji i olakšice sa aspekta poreza na dobit pravnih lica kojima se podstiču ulaganja značajnijeg obima, odnosno ulaganja u inovativne delatnosti.

1. Poreski podsticaji

Zakonom o porezu na dobit pravnih lica (u daljem tekstu: Zakon) predviđene su dve vrste poreskih podsticaja:

⦁ Podsticaji za ulaganja u osnovna sredstva i zapošljavanje najmanje 100 novih lica
⦁ Podsticaji za ulaganja u novoosnovana privredna društva koja obavljaju inovacionu delatnost

1.1. Podsticaji za ulaganja u osnovna sredstva i zapošljavanje novih lica

a) Uslovi za sticanje poreskog podsticaja

Pravno lice koje u svoja osnovna sredstva uloži više od jedne milijarde dinara i u periodu ulaganja dodatno zaposli na neodređeno vreme najmanje 100 lica, oslobađa se plaćanja poreza na dobit pravnih lica u periodu od deset godina srazmerno tom ulaganju.

Navedena osnovna sredstva se moraju koristiti za obavljanje pretežne delatnosti i delatnosti upisanih u osnivačkom aktu, odnosno navedenih u drugom aktu, kojim se određuju delatnosti koje to lice obavlja. Ulaganje u osnovna sredstva može izvršiti i drugo lice putem, između ostalog, ulaganja u osnovni kapital i povećanje osnovnog kapitala.

Poresko oslobođenje primenjuje se po ispunjenju uslova navedenih uslova, od prve godine u kojoj je ostvarena dobit.

Novozaposlenim licima smatraju se lica koja je obveznik zaposlio u periodu ulaganja, tako da u momentu ispunjenja uslova za korišćenje navedenog poreskog oslobođenja obveznik ima najmanje 100 dodatno zaposlenih na neodređeno vreme u odnosu na broj zaposlenih na neodređeno vreme koji je imao na poslednji dan perioda koji prethodi periodu u kojem je započeo ulaganja. Novozaposlenim licima ne smatraju se lica koja su bila zaposlena u, posredno ili neposredno, povezanom licu u smislu Zakona , kao i lica koja nisu neposredno radno angažovana kod obveznika.

b) Uslovi za održavanje prava tokom perioda trajanja poreskog podsticaja

Ako pravno lice tokom korišćenja navedenog poreskog podsticaja smanji broj ukupno zaposlenih na neodređeno vreme ispod broja ukupno zaposlenih na neodređeno vreme koje je imao u poreskom periodu u kome je ispunio uslove za poresko oslobođenje, gubi pravo na poresko oslobođenje za ceo period korišćenja poreskog oslobođenja. U skladu sa tim, dužan je da, u prijavi za poreski period u kojem je smanjio broj zaposlenih, obračuna i plati porez koji bi platio da nije koristio ovaj podsticaj.

Ako pre isteka perioda poreskog oslobođenja pravno lice prekine sa poslovanjem, prestane da koristi ili otuđi osnovna sredstva po osnovu kojih je steklo podsticaj, ono gubi pravo na poresko oslobođenje i dužno je da u prijavi za poreski period u kojem je otuđilo osnovna sredstva obračuna i plati porez koji bi platio da nije koristilo ovaj podsticaj. Ako u istom poreskom periodu kada je došlo do otuđenja, u nova osnovna sredstva uloži iznos jednak tržišnoj ceni otuđenih sredstava, a najmanje u vrednosti koja obezbeđuje da ukupan iznos ulaganja ne padne ispod milijardu dinara, pravno lice i dalje može nastaviti sa korišćenjem podsticaja.

c) Ulaganja u osnovna sredstva koja se ne mogu uzeti u obzir za ostvarivanje prava na podsticaje

Poreski podsticaj se ne može preneti na drugo pravno lice, koje nije steklo pravo na korišćenje tog podsticaja u smislu ovog zakona, ni u slučaju kada drugo pravno lice učestvuje u statusnoj promeni sa obveznikom koji koristi navedeni poreski podsticaj.

Pravo na navedeni poreski podsticaj, ne može se ostvariti za nabavku opreme već korišćene u Republici Srbiji. Pravo na poreski podsticaj takođe se ne može ostvariti za ulaganje u sledeća osnovna sredstva:

• nematerijalnu imovinu;
• ulaganja u tuđe objekte;
• vazduhoplove i plovne objekte koji se ne koriste za obavljanje delatnosti;
• putničke automobile, osim automobila za taksi prevoz, rent-a-car, obuku vozača i specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike;
• nameštaj, osim nameštaja za opremanje hotela, motela, restorana, omladinskih, dečijih i radničkih odmarališta;
• tepihe; umetnička dela likovne i primenjene umetnosti i ukrasne predmete za uređenje prostora;
• mobilne telefone; klima uređaje; opremu za video nadzor; oglasna sredstva, kao i alat i inventar sa kalkulativnim otpisom.

1.2. Podsticaji za ulaganja u novoosnovana privredna društva koja obavljaju inovacionu delatnost

a) Ko može ostvariti podsticaje

Privredni subjekt koji se ne može smatrati novoosnovanim privrednim društvom koje obavlja inovacionu delatnost, a koji izvrši ulaganje u kapital novoosnovanog privrednog društava koje obavlja inovacionu delatnost, može steći pravo na poreski podsticaj u vidu poreskog kredita u visini od 30% izvršenog ulaganja. Pravo na poreski podsticaj može steći privredni subjekt koji pre ulaganja, samostalno ili zajedno sa svim povezanim licima nije posedovao više od 25% akcija ili udela, odnosno glasova u organima upravljanja novoosnovanog privrednog društva koje obavlja inovacionu delatnost, a u čiji kapital se ulaže.

Pravo na poreski podsticaj se može ostvariti samo po osnovu u potpunosti uplaćenih novčanih uloga kojima se povećava kapital novoosnovanog privrednog društva koje obavlja inovacionu delatnost. Ako je kapital prvo upisan, poreski podsticaji se mogu koristiti od prvog perioda koji sledi periodu kada je kapital uplaćen. Pravo na poreski podsticaj privredni subjekt može ostvariti samo pod uslovom da nije smanjivao svoje ulaganje neprekidno u periodu od tri godine od dana ulaganja. Neiskorišćeni deo poreskog kredita može se preneti na račun poreza na dobit iz budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina.

Najviši iznos poreskog kredita koji se može priznati pojedinačnom poreskom obvezniku po osnovu ulaganja u kapital jednog novoosnovanog privrednog društva koje obavlja inovacionu delatnost iznosi 100.000.000 dinara. Najviši iznos poreskog kredita iz nezavisno od broja ulaganja po osnovu kojih se ostvaruje pravo na poreski kredit, koji se može iskoristiti na račun poreza na dobit u jednoj poreskoj godini iznosi 50.000.000 dinara.

b) Koje uslove mora ispunjavati privredno društvo u koje se ulaže

Novoosnovanim privrednim društvom koje obavlja inovacionu delatnost,smatra se privredno društvo od čijeg osnivanja nije prošlo više od tri godine, a koje pretežno obavlja inovacionu delatnost u smislu zakona kojim se uređuje inovaciona delatnost (aktivnosti koje se preduzimaju radi stvaranja novih proizvoda, tehnologija, procesa i usluga ili značajne izmene postojećih, a u skladu sa potrebama tržišta) i koje ispunjava sledeće uslove:

• godišnji prihod prema poslednjim finansijskim izveštajima raspoloživim u vreme napred navedenog ulaganja ne prelazi 500.000.000 dinara;
• od osnivanja nije raspodeljivalo dividende, odnosno udele u dobiti i neće ih raspodeljivati u periodu od tri godine od dana izvršenog ulaganja;
• centar poslovnih aktivnosti se nalazi na teritoriji Republike Srbije;
• nije nastalo statusnom promenom u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva;
• u svakom poreskom periodu počevši od prvog narednog perioda od perioda u kom je osnovano i zaključno sa periodom kada je ulagač izvršio uplatu kapitala:

1. troškovi istraživanja i razvoja čine najmanje 15% ukupnih rashoda, ili
2. visokokvalifikovani zaposleni čine više od 80% svih zaposlenih, ili
3. je vlasnik, odnosno korisnik deponovanog autorskog dela ili patenta koje je neposredno povezano sa inovacionom delatnošću koju obavlja.

2. Poreske olakšice

Pored poreskih podsticaja (kredita) Zakonom o porezu na dobit pravnih lica su predviđene i određene poreske olakšice za privredna društva koja se bave istraživanjem i razvojem, odnosno koja ostvaruju pirhode od autorskih i srodnih prava kao i pronalazaka. U narednim izlaganjima će biti prezentovani osnovni uslovi za ostvarivanje prava na navedene poreske olakšice.

2.1. Priznavanje troškova istraživanja i razvoja u dvostrukom iznosu

a) Šta se smatra troškovima istraživanja i razvoja

Troškovi koji su neposredno povezani sa istraživanjem i razvojem koje privredno društvo obavlja u Republici Srbiji za mogu se priznati u dvostruko uvećanom iznosu za potrebe obračuna poreske osnovice.
Istraživanjem se smatra originalno ili planirano istraživanje preduzeto u cilju sticanja novog naučnog ili tehničkog znanja i razumevanja, a razvojem primena rezultata istraživanja ili primena drugog naučnog dostignuća ili dizajna proizvodnje novih značajno poboljšanih materijala, uređaja, proizvoda, procesa, sistema ili usluga pre pristupanja komercijalnoj proizvodnji ili korišćenju.

Troškovima koji su neposredno povezani sa istraživanjem i razvojem smatraju se naročito:

• troškovi zarada zaposlenih koji su angažovani na poslovima istraživanja i razvoja;
• troškovi materijala koji je u neposrednoj vezi sa istraživanjem i razvojem;
• troškovi nabavke nematerijalnih sredstava, kao i prava na korišćenje nematerijalne imovine (zaštićenih autorskih prava, patenata i sl.) neposredno vezanih za istraživanje i razvoj;
• troškovi nabavke nekretnina, postrojenja, opreme i bioloških sredstava koja se neposredno koriste za istraživanje i razvoj;
• troškovi zakupa nekretnina, postrojenja, opreme i bioloških sredstava koja se neposredno koriste za istraživanje i razvoj;
• troškovi nabavke stručnih mišljenja, savetodavnih usluga kao i prenosa posebnih znanja i veština (know-how), pribavljenih za neposredne potrebe istraživanja i razvoja, osim usluga koje su pribavljene od povezanih lica;
• troškovi nastali za potrebe pravne zaštite prava intelektualne svojine u Republici i inostranstvu (autorsko i srodna prava i patenti);
• troškovi pozajmljivanja koji nastaju po osnovu novčanih sredstava pozajmljenih isključivo radi finansiranja poslova istraživanja i razvoja;
• troškovi proizvodnih usluga pribavljenih za neposredne potrebe istraživanja i razvoja.

b) Dokumentacija koju privredno društvo treba da obezbedi

Pravno lice koji ostvaruje pravo na priznavanje troškova istraživanja i razvoja u skladu sa Zakonom i podzakonskim aktima, dužan je da za svaki pojedinačni projekat uz poreski bilans priloži:

• Opis (specifikacija) projekta sa posebno istaknutim ciljevima projekta, planiranim fazama projekta kao i planiranim aktivnostima u okviru svake od faze projekta;
• evidenciju o vremenu koje je svaki od zaposlenih proveo radeći na određenom projektu;
• Zaključak u kom se iskazuju podaci o iznosu svih gore navedenih troškova istraživanja i razvoja pojedinačno, kao i podatak o ukupnom iznosu tih troškova.

Pored navedene dokumentacije koja se prilaže uz poreski bilans privredno društvo u momentu podnošenja poreskog bilansa mora poseduje sledeću dokumentaciju:

• budžet projekta koji je odobren od strane uprave uz projekcije performansi koje se od konkretnog projekta očekuju;
• plan nabavke koji se odnosi na konkretan projekat;
• mišljenja stručnjaka koji su zaduženi za realizaciju projekta;
• fakture iz kojih se može videti vrednost sredstava ili usluga koje su nabavljene za potrebe istraživanja i razvoja;
• ugovori sa trećim licima koja su angažovana na projektu;
• posebnu analitičku evidenciju za svaku vrstu gore navedenih troškova istraživanja i razvoja.

2.2. Izuzimanje kvalifikovanih prihoda iz poreske osnovice

a) Pojam kvalifikovanih prihoda

Kvalifikovani je prihod koji obveznik ostvari po osnovu naknade za iskorišćavanje deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno ustupanja prava u vezi sa pronalaskom uz naknadu na osnovu ugovora o licenci. Kvalifikovani prihod, koji ostvari nosilac autorskog ili srodnog prava, po osnovu naknade za iskorišćavanje deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, može se, i u skladu sa uslovima i na način propisan Zakonom, izuzeti iz poreske osnovice u iznosu od 80% tako ostvarenog prihoda.

Kvalifikovani prihod se utvrđuje za poreski period tako što se iznos ukupnih prihoda ostvarenih po osnovu naknade za iskorišćavanje deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno ustupanja prava u vezi sa pronalaskom u tom poreskom periodu umanjuje za iznos kvalifikovanih rashoda, a zatim množi procentom kojim je izraženo učešće ukupnih kvalifikovanih rashoda u ukupnim troškovima koji su nastali u vezi sa tim autorskim delom ili predmetom srodnog prava, odnosno u vezi sa pronalaskom.

Kvalifikovanim rashodima se smatraju ukupni istorijski ili tekući poresko priznati rashodi u vezi sa aktivnostima istraživanja i razvoja koje su kao posledicu imale nastanak deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska. Tekući poresko priznati rashodi su rashodi nastali u periodu ostvarivanja kvalifikovanih prihoda.
Istorijski poresko priznati rashodi (nastali pre 31.12.2018. godine), pod uslovom da je društvo evidentiralo imovinu u svojim knjigama ili je po osnovu iste ostvarivalo prihode pre navedenog datuma se utvrđuju na sledeći način:

• u prvom poreskom periodu u kojem se koristi olakšica, u iznosu od 60% ukupnih prihoda od deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska;
• u drugom poreskom periodu u iznosu od 40% ukupnih prihoda od deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska;
• u trećem poreskom periodu u iznosu od 20% ukupnih prihoda od deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska.

b) Uslovi za izuzimanje kvalifikovanih prihoda

Kvalifikovani prihod privredno društvo može izuzeti iz poreske osnovice isključivo ako je nosilac deponovanog autorskog ili srodnog prava u skladu sa zakonom kojim se uređuju autorsko i srodna prava (u daljem tekstu: nosilac autorskog ili srodnog prava), odnosno nosilac prava ili podnosilac prijave u vezi sa pronalaskom u skladu sa zakonom kojim se uređuju patenti (u daljem tekstu: nosilac prava u vezi sa pronalaskom).

Nosilac autorskog ili srodnog prava, odnosno nosilac prava u vezi sa pronalaskom ostvaruje pravo na izuzimanje kvalifikovanog prihoda, pod uslovom da je autorsko delo ili predmet srodnog prava deponovao, odnosno prijavu u vezi sa pronalaskom podneo, organu nadležnom za zaštitu i registraciju intelektualne svojine) najkasnije do isteka poreskog perioda u kom prvi put koristi poresku olakšicu.

U slučaju da je došlo do više prerada izvorno deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava u registar nadležnog organa, deponovanim autorskim delom ili predmetom srodnog prava, smatraju se i one prerade koje nisu deponovane, pod uslovom da je do isteka roka za podnošenje poreske prijave poreza na dobit, privredno društvo deponovalo naknadnu preradu izvorno deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava.

Ukoliko je prijava nosioca prava u vezi sa pronalaskom odbačena ili odbijena od strane nadležnog organa po bilo kom osnovu u skladu sa zakonom, privredno društvo ne može izuzeti kvalifikovane prihode iz poreske osnovice, počev od poreskog perioda u kom je prijava odbačena ili odbijena. U poreskom periodu u kom je takva prijava odbačena privredno društvo uvećava poresku osnovicu za ukupan iznos umanjenja koje je koristilo u prethodnom periodu. Ako privredno društvo prestane da bude nosilac prava, usled isteka perioda trajanja prava ili iz drugih razloga, u skladu sa zakonom kojim se uređuju patenti, ne izuzima kvalifikovane prihoda iz poreske osnovice, počev od poreskog perioda u kojem mu je takav status prestao.

c) Neophodna dokumentacija

Privredno društvo koje koristi pravo na izuzimanje kvalifikovanog prihoda iz poreske osnovice mora da poseduje sledeće:

• dokument izdat od strane nadležnog organa, kojim se potvrđuje da je autorsko delo ili predmet srodnog prava, deponovan u odgovarajući registar, odnosno da je obveznik nosilac prava, odnosno podnosilac prijave, u vezi sa pronalaskom;
• dokumentaciju predatu nadležnom organu u vezi sa deponovanim autorskim delom ili predmetom srodnog prava, odnosno pronalaskom;
• evidenciju prihoda ostvarenih po osnovu naknade za iskorišćavanje deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno prihoda ostvarenih po osnovu ustupanja prava u vezi sa pronalaskom na osnovu ugovora o licenci;
• dokumentaciju u vezi sa pravnim osnovom za davanje prava korišćenja autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno ustupanja prava u vezi sa pronalaskom trećim licima (ugovor, pristupanje opštim uslovima poslovanja i sl.);
• izdate račune za korišćenje autorskog prava;
• izjavu zakonskog zastupnika nosioca prava u vezi sa pronalaskom da prijava nije odbijena, odnosno odbačena od strane nadležnog organa;
• opis (specifikacija) istraživačko-razvojnog projekta koji je rezultirao nastankom deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska;
• evidenciju ukupnih troškova u vezi sa aktivnostima istraživanja i razvoja koje se rezultirale nastankom deponovanog autorskog dela ili predmeta srodnog prava, odnosno pronalaska;
• ugovore sa trećim licima, odnosno drugu dokumentaciju iz koje se može utvrditi priroda odnosa; račune i drugu dokumentaciju na osnovu koje je pripremljena evidencija ukupnih troškova;
• dokumentaciju o transfernim cenama ukoliko je deo ukupnih troškova utvrđenih nastao u transakcijama sa povezanim licima
• izjavu zakonskog zastupnika obveznika datu pod krivičnom i materijalnom odgovornošću da evidencija o ukupnim troškovima sadrži kvalifikovane troškove u vezi sa deponovanim autorskim delom ili predmetom srodnog prava, odnosno pronalaskom.

Ukoliko imate dodatnih pitanja vezano za ovu temu, molimo Vas da kontaktirate naš konsultantski tim.