Poreske olakšice i podsticaji u Srbiji – Porez na dohodak građana
Već duži niz godina svedoci smo kontinuiranih izmena poreskih zakona na godišnjem nivou. U fokusu ovog teksta će biti izmene zakona kojim je regulisano oporezivanje porezom na dohodak građana, i to u delu koji se odnosi na poreske olakšice i podsticaje. Poslednje izmene navedenog zakona usvojene su od strane Narodne Skupštine u decembru ove godine. Imajući u vidu česte izmene kojima su određene olakšice uvođene, dok su druge ukidane, cilj ovog tekst je da se na jednom mestu da pregled svih značajnih aktuelnih (ili koje će biti u primeni od 2020. godine) olakšica i podsticaja koje se tiču oporezivanja dohotka fizičkih lica.
Izuzimanja iz dohotka za oporezivanje
Izuzimanja iz dohotka za oporezivanje predstavljaju jednu od vrsta poreskih olakšica koje nisu vezane za pojedine vrste prihoda fizičkih lica. Imajući u vidu značajan broj različitih poreskih izuzimanja, cilj ovog teksta nije navođenje svakog od njih, već predstavljanje najznačajnijih izmena u poslednjih godinu dana.
Kada su u pitanju izuzimanja iz dohotka za oporezivanje, najznačajnije su sledeće izmene (prva izmena se odnosi na promenu iznosa koji se izuzima, dok preostale izmene predstavljaju potpuno nove poreske olakšice). Porez na dohodak građana ne plaća se na primanja ostvarena po osnovu:
- stipendija i kredita učenika i studenata – u mesečnom iznosu do 30,000 dinara, umesto dosadašnjih 11,741 dinara;
- naknade koje, u skladu sa zakonom kojim se uređuje dualno obrazovanje, kao materijalno i finansijsko obezbeđenje učenika ostvaruju učenici koji obavljaju učenje kroz rad.
- naknade troškova boravka fizičkim licima koja učestvuju u programima Evropske unije i drugih međunarodnih organizacija u oblasti obrazovanja, obuka, sporta, rada sa mladima, nauke, istraživanja i inovacija isplaćene u skladu sa navedenim programima, a najviše do iznosa od 100.000 dinara za troškove na mesečnom nivou;
- dohodak nerezidentnog obveznika koji na teritoriji Republike provede najviše do 90 dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini, ukoliko je takav dohodak ostvaren od nerezidentnog nalogodavca koji ne obavlja delatnost, odnosno aktivnosti na teritoriji Republike Srbije, odnosno ostvaren od nerezidentnog nalogodavca koji obavlja poslovnu delatnost na teritoriji Republike Srbije, pod uslovom da sama usluga pružena nerezidentnom nalogodavcu ne služi njegovoj delatnosti, odnosno aktivnosti koju obavlja na teritoriji Republike Srbije.
Poreske olakšice u vidu umanjenja poreske osnovice
Ispod su date poreske olakšice u vidu smanjenja, odnosno ograničenja visine poreske osnovice:
- Osnovicu poreza na zarade čini zarada obračunata u skladu sa zakonom, umanjena za iznos od 16,300 dinara mesečno (od februara 2020. godine) za lice koje radi sa punim radnim vremenom;
- Za fizička lica – rezidente Republike koji su upućeni u inostranstvo radi obavljanja poslova za pravna lica – rezidente Republike, osnovicu poreza na zarade čini iznos zarade koju bi, u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu ostvarili u Republici na istim ili sličnim poslovima, a ne iznos zarade koji su zaista primili i koji je u praksi znatno viši od napred definisane zarade.
- Osnovicu poreza na zarade za novonastanjenog obveznika, za zaradu koju ostvaruje po osnovu radnog odnosa na neodređeno vreme sa kvalifikovanim poslodavcem, pri čemu zasniva radni odnos na radnom mestu za koje postoji potreba da lice ima posebno stručno obrazovanje i za kojim postoji potreba koja se ne može lako zadovoljiti na domaćem tržištu rada, čini zarada (koja je već umanjena za neoporezivi iznos od 16,300 dinara) umanjena za 70%.
Što se tiče prvog umanjenja, došlo je do povećanja neoporezivnog iznosa sa 15,300 na 16,300 dinara. Kada je u pitanju ograničenje osnovice na koju se plaća porez kod upućenih zaposlenih navedena odredba je uvedena ranijim izmenama zakona.
Poslednja tačka se odnosi na najnovije poreske olakšice koje su predviđene poslednjim izmenama zakona. Zakonom su propisani detaljniji uslovi za sticanje prava na navedenu olakšicu kojima se ovaj tekst neće detaljnije baviti. Samo ćemo napomenuti da poslodavac i novonastanjeni obveznik moraju da ispune određene uslove u pogledu perioda nastanjenosti u Srbiji , odnosno van Srbije, poreskog rezidentstva, visine zarade koja se isplaćuje i sl. Ako su ispunjeni navedeni uslovi novonastanjeni obveznik poreske olakšice može ostvarivati u periodu od 5 godina.
Poreska oslobođenja
Kao i kod poreskih izuzimanja u ovom tekstu neće biti navođena sva poreska oslobođenja koja su pripisana zakonom, već samo najznačajnije izmene u poslednjih godinu dana.
- Porez na primanja zaposlenog ne plaća se po osnovu sopstvenih akcija, opcija na sopstvene akcije ili sopstvenih udela poslodavca ili akcija, opcija na akcije ili udela sa poslodavcem povezanog lica (u daljem tekstu: sopstvene akcije) koje zaposleni stekne bez naknade ili po povlašćenoj ceni od poslodavca. Navedena oslobođenja se mogu ostvariti pod uslovom da: zaposleni ne otuđi sopstvene akcije pre isteka dve godine od dana sticanja prava raspolaganja na tim sopstvenim akcijama; poslodavac ili povezano lice poslodavca ne otkupe od zaposlenog sopstvene akcije i ukoliko zaposlenom prestane radni odnos kod poslodavca pre isteka dve godine od dana sticanja prava raspolaganja nad sopstvenim akcijama, osim o određenim slučajevima koji su propisani zakonom.
- Porez na zarade ne plaća se ni na izdatke poslodavca u cilju stvaranja i održavanja uslova za rekreaciju zaposlenih na radnom mestu, naknade troškova kolektivne rekreacije zaposlenih, odnosno organizovanja sportskih događaja i aktivnosti zaposlenih koje se sprovode u cilju poboljšanja zdravlja zaposlenih i/ili izgradnji boljih odnosa između samih zaposlenih, odnosno zaposlenih i poslodavca.
Pravo na navedeno poresko oslobođenje može se ostvariti samo ukoliko se aktivnosti kolektivne rekreacije zaposlenih provode u skladu sa aktima poslodavca i ukoliko svi zaposleni poslodavca imaju pravo na rekreaciju iste vrste, kvaliteta i obima. Poresko oslobođenje se može ostvariti i ukoliko svi zaposleni nemaju pravo na rekreaciju iste vrste, kvaliteta i obima, pod uslovom da se razlika u ostvarivanju prava može obrazložiti odgovarajućom ekspertizom medicine rada. Pravo na poresko oslobođenje postoji u slučaju organizovanja sportskih događaja, odnosno aktivnosti zaposlenih, pod uslovom da se oni sprovode na osnovu obrazložene odluke poslodavca, pri čemu pravo učešća na njima ima i koristi ga značajan broj zaposlenih kod poslodavca.
Poreske olakšice za zapošljavanje novih lica
Iz istih razloga koji su napred navedeni, ni u ovom delu se nećemo detaljnije baviti postojećim poreskim olakšicama, već samo najznačajnijim izmenama. U skladu sa tim, samo ćemo napomenuti da se period važenja olakšica za zapošljavanje novih lica koje su do sada važile produžava do kraja 2020. godine.
Poslednjim izmenama zakona koje će biti na snazi od 2020. godine, predviđene su dve nove vrste poreskih olakšica.
a) Društva koja obavljaju inovacionu delatnost
Novoosnovano privredno društvo koje obavlja inovacionu delatnost u smislu zakona kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica, koje je upisano u registar nadležnog organa, može da ostvari pravo na oslobođenje od plaćanja na zarade osnivača koji su zaposleni u tom novoosnovanom privrednom društvu. Pravo na navedeno poresko oslobođenje novoosnovano društvo može da ostvari za zarade osnivača isplaćene u periodu od 36 meseci od dana kada je osnovano privredno društvo. Poresko oslobođenje može da se ostvari za svakog osnivača koji ispunjava uslove propisane zakonom, i to po osnovu njegove mesečne zarade do 150.000 dinara mesečno. Poresko oslobođenje iz ovog člana može da ostvari poslodavac koji je osnovan zaključno sa 31. decembrom 2020. godine.
Pravo na poresko oslobođenje iz stava 1. ovog člana poslodavac ostvaruje pod uslovima:
- da je fizičko lice – osnivač, odnosno svaki od osnivača ako ih je više, zasnovao radni odnos sa novoosnovanim privrednim društvom, zaključio ugovor o radu u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi i da je prijavljen na obavezno socijalno osiguranje u Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja;
- da u periodu za koji ostvaruje pravo na oslobođenje osnivač ima najmanje 5% akcija ili udela u novoosnovanom privrednom društvu.
Pravo na poresko oslobođenje člana može da ostvari poslodavac – privredno društvo koje nije povezano ni sa jednim pravnim licem u smislu zakona kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica i koje ne ostvaruje više od 30% svog ukupnog prihoda od drugih lica koja se smatraju povezanim sa bilo kojim osnivačem poslodavca – privrednog društva.
b) Zasnivanje rdnog odnosa sa kvalifikovanim novozaposlenim licem
Poslodavac koji u periodu 01.01.2020 – 31.12.2022. godine zasnuje radni odnos sa licem koje se u skladu sa odredbama ovog člana može smatrati kvalifikovanim novozaposlenim licem oslobađa se obaveze plaćanja obračunatog i obustavljenog poreza iz zarade novozaposlenog lica, za zaradu isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2022. godine.
Kvalifikovanim novozaposlenim licem smatra se lice koje je u periodu od 1. januara 2019. godine do 31. decembra 2019. godine imalo status osiguranika preduzetnika, a koje je status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti, steklo u periodu od 1. januara 2020. godine do 30. aprila 2020. godine. Kvalifikovanim novozaposlenim licem smatra se i lice koje u periodu od 1. januara 2019. godine do 31. decembra 2020. godine nije imalo status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti, a koje je status osiguranika zaposlenog, odnosno status osiguranika samostalnih delatnosti, steklo u periodu od 1. januara 2020. godine do 31. decembra 2020.
Poresko oslobođenje može da ostvari poslodavac ako se zasnivanjem radnog odnosa sa kvalifikovanim novozaposlenim licem poveća broj zaposlenih kod poslodavca u odnosu na broj zaposlenih na dan 31. decembra 2019. Godine, kao i poslodavac koji započne obavljanje delatnosti posle 31. decembra 2019. godine.
Ako u toku korišćenja poreskog oslobođenja za kvalifikovano novozaposleno lice poslodavac smanji broj zaposlenih u odnosu na dan 31. decembar 2019. godine uvećan za broj kvalifikovanih novozaposlenih lica, gubi pravo da koristi poresko oslobođenje za onaj broj kvalifikovanih novozaposlenih lica za koliko je smanjen broj zaposlenih u odnosu na pomenuti dan.
Poslodavac se oslobađa obaveze plaćanja obračunatog i obustavljenog poreza iz zarade člana, na sledeći način:
- 70% poreza – za zarade isplaćene u 2020. godini;
- 65% poreza – za zarade isplaćene u 2021. godini;
- 60% poreza – za zarade isplaćene u 2022. godini.
Ukoliko imate dodatnih pitanja vezano za ovu temu, molimo Vas da kontaktirate naš konsultantski tim.
